Bir malzemenin fiziksel özelliği, kimyasal kimliğini değiştirmeden gözlemlenebilen ve ölçülebilen bir özelliğidir. Fiziksel bir özelliğin ölçümü, malzeme örneğindeki maddenin düzenini değiştirebilir, ancak moleküllerinin yapısını değiştirmez.

Yani, fiziksel bir özellik fiziksel bir değişim içerebilir, ancak kimyasal bir değişim içermez. Bir kimyasal değişim veya tepkime oluşursa, gözlenen özellikler artık kimyasal özelliklerdir.

Bu çerçevede bir malzemenin sertlik, parçalanma, boyutlar, görünüm, renk, koku, viskozite, erime noktası, kaynama noktası, ısı iletkenliği, ufalanabilirlik, ağırlık düzgünlüğü ve spesifik yer çekimi özellikleri hep fiziksel analizler ile oraya konmaktadır. Maddenin özellikleri bilgisi sadece bilim insanları için değil, endüstri mühendisleri ve madde ile çalışan herkes için için önemlidir.

Uygulanacak testler maddenin kullanım alanına ve özelliklerine göre değişebilir. Örneğin, bazı malzemeler oda sıcaklığında saklanabilir, bazı malzemeler ise farklı saklama koşulları gerektirebilir. Kazara dökülecek maddelerin temizlenmesi ve bertarafı için reaktivite özelliklerinin bilinmesi gerekir. Bir üretim çalışmasında bazı malzemelerin işlenebilirlik ve süneklik özelliklerinin bilinmesi gerekebilir.

Bu arada gıda maddelerinin fiziksel analizleri de insan sağlığını tehdit eden riskleri tespit etmek için yapılmaktadır. Fiziksel tehlikeler, güvenli olmayan koşullarda ve hijyenik olmayan ortamlarda yapılan gıda üretimlerinde dikkat çekmektedir. Gıda maddelerine karışan cam, taş, tahta ve toprak parçası gibi fiziksel maddeler, duruma göre insan sağlığını tehdit etmektedir.

Gıda maddelerinde bulunan yabancı fiziksel maddeler, fiziksel analizler ile ortaya çıkarılmaktadır. Bunun yanı sıra gıdaların kokusu, rengi, görünüş özellikleri, tadı, rutubet oranı, kurumadde oranı, pH değeri, suda çözünen kuru madde miktarı, özgül ağırlığı ve kırılma indisi gibi birçok fiziksel özelliği, bu analiz çalışmaları ile belirlenmektedir.

Gelişmiş laboratuvarlarda gerçekleştirilen fiziksel analizlerde, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan yöntemlere ve standartlara uyulmaktadır.