Günümüzde gıda etiketlerinde ve ürün tanıtımlarında doğal ifadesine sıkça rastlanmaktdır. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) doğal gıdayı, yapay tatlandırıcılar, renkli içerikler, kimyasal koruyucular ya da yapay veya sentetik maddeler içermeyen gıdalar olarak tanımlamaktadır.
Önceleri doğal gıda sadece et ve kümes hayvanları ürünleri için öngörülmüştür. Genel olarak doğal ifadesi, içeriğinde sentetik veya yapay bileşenler bulunmayan veya çok az miktarda işlenmiş olan anlamına gelmektedir. Çok az miktarda işlenmiş derken, ham ürünü temelde değiştirmeyen demek istenmiştir.
Organik ürünlerin genelde doğal oldukları düşünülür. Çünkü organik tarımsal faaliyetlerde, bitkilerin ve bu bitkiler ile beslenen hayvanların yetişmesi, yapay kimyasallar yerine, neredeyse tamamen kompostlu sağlıklı topraklarda olmaktadır. Doğal gıda mağazaları genel olarak organik ürünler pazarlamaktadır. Ancak ne yazık ki ürünler üzerinde bulunan etiketler, bilgilendirmeye değil, ürünleri pazarlamaya yönelik olmaktadır.
Doğal gıdalar, çoğu belirsiz olan çeşitli etiketlerle tüketicilere sunulmakta ve yaygın olarak pazarlanmaktadır. Doğal kavramı genellikle çok az işlenmiş ve içeriği tamamen doğal ürünler olan gıdaları ima etmektedir. Ancak çok net standartların olmaması, bu kavramın tam olarak garanti edildiği konusunda karışıklık yaratmaktadır.
Bazı ülkelerde doğal terimi tanımlanmıştır ve uygulanmaktadır. Ancak ABD dahil bazı ülkelerde bir zorunluluk yoktur. Amerika Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), doğal terimin veya türevlerinin kullanımı için bir tanım yapmamıştır. Ancak genel yaklaşım, gıdalar renk, yapay tatlar veya yapay maddeler içermiyorsa bunlar doğal anlamına gelmektedir.
İnsanlar doğal gıda dendiği zaman, içinde doğada olmayan bir şeyin bulunmadığını kabul etmektedir. Ancak doğal ifadesi piysada hemen hemen bütün ürünlerin üzerinde yazabilir. Bu nedenle insanlar doğal ifadesini, sağlıklılık beyanı yerine bir pazarlama aracı olarak görmektedir.
Oysa doğal ürün derken, örneğin tarımda zararlı organizmaları yok etmek veya kontrol altına almak için kullanılan zirai ilaçların (pestisitlerin) kullanımını veya gıda üretim yöntemlerini ele alan bir yaklaşımın sergilenmesi gerekmektedir. Gıda maddeleri hazırlanırken, ısıl teknolojiler, pastörizasyon veya ışınlama gibi gıda işleme veya üretim yöntemlerinin uygulanmamış olması gerekmektedir.
İşlenmiş ve işlenmemiş gıda terimleri sıklıkla yanlış anlaşılmaktadır. Boş kaloriler ve fazla miktarda katkı maddesi içeren ve sağlıksız paketlenmiş yiyecekler işlenmiş gıda olarak görülmekte, buna karşılık konserve edilmemiş, dondurulmamış veya paketlenmemiş yiyecekler işlenmemiş gıda olarak kabul edilmektedir. Ancak bu tanımlar doğru değildir.
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’na göre işlenmiş gıda, karakter değişikliği geçirmiş gıdalardır. Örneğin çiğ fındık işlenmemiş gıdadır, kavrulmuş fındık ise işlenmiş gıdadır. Bunun gibi kesilmiş ve önceden yıkanmış ıspanak işlenmiş gıdadır.
Farklı kavramlar arasında doğal kavramına en yakın kriterlere sahip olan, organik kavramıdır. Organik et ve kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünleri, antibiyotik veya büyüme hormonu verilmeyen hayvanlardan elde edilmektedir. Organik bitki gıdaları, genel olarak kimyasal ilaçlar (pestisitler), sentetik bileşenlerle yapılan gübre ve biyomühendislik veya iyonlaştırıcı radyasyon kullanılmadan elde edilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı tarafından organik tarıma ek olarak, organik işleme yönetmelerini kapsayan USDA standartları bulunmaktadır. Yetkili kuruluşlar tarafından gerekli denetimler yapıldıktan sonra firmalara onaylanmış bir belge verilmektedir. Bu şekilde işletmelerin ilgili standartları karşıladığı kanıtlanmış olmaktadır.
Gıda maddelerinin organik olduğunu, dolayısıyla doğal olduğunu ifade eden üç seviye bulunmaktadır:
Yüzde 100 organik: Tamamen organik olan veya sadece organik maddelerden üretilen gıdalardır
Organik: Bileşenlerinin en az yüzde 95’i organik olan gıdalardır
Organik bileşenler ile üretilmiş: Bileşenlerin en az yüzde 70’i organik olan gıdalardır
İşlenmiş gıdalar, orijinal elemanlarından bir veya daha fazlasından ayrılmış gıdalardır. Yani içeriğindeki değerli besin, lif veya su miktarı eksilmiş demektir. Doğal gıdalar, yani taze bütün meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, tohumlar, kuruyemişler ve baklagiller, doğa tarafından sağlanmıştır ve doğaları gereği insan vücudunun gelişmesi ve hayatta kalması için mükemmel gıdalardır. Gıda maddeleri işlenmiş olabilir, ancak sadece bu gıdalarda hayatta kalınamaz.
Yani doğal gıda, doğanın amaçladığı yapıda olan gıdadır. İnsan yapımı, sentetik gıdalar veya çok şekerli, tuzlanmış ve işlenmiş gıdalar, sağlık için gerekli olan birçok besin değerlerinden yoksundur. Taze, çiğ meyveler ve sebzeler, yaşamsal vitaminler, mineraller ve bitkisel besinler ile doludur ve insanlara fiziksel ve zihinsel sağlık ve canlılık veren yaşam gücü kaynağıdır.
Yüksek oranda işlenmiş gıdalar, sağlıksızlığa ve hastalıklara yol açmaktadır. Bu gıdaların başında glisemik indeksi yüksek olan beyaz un bazlı ürünler, rafine tahıllar, rafine şeker ve şuruplar, bisküvi, hamur işleri, kekler, konserve içecekler ve spor içecekleri gelmektedir.
Doğal ürün belgelendirme çalışmaları, insanların doğal ürünler seçmeleri, bu ürünlere güvenmeleri ve sağlıklı olma çabaları açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla doğal ürün belgesine sahip işletmeler pazar paylarını arttırmakta, rakiplerine üstünlük sağlamakta ve firma verimliliklerini arttırmaktadır.
Gıda sistemleri temel olarak toprak, su, biyolojik çeşitlilik, mineraller, biyokütle ve fosil yakıtlar gibi doğal kaynaklara bağlıdır. İstatistiklere bakılacak olursa, bu kaynakların şu anda sürdürülebilir ve verimli bir şekilde yönetilmediği ortadadır. Nüfus artışı, daha fazla gıda maddelerine duyulan ihtiyaç ve iklim değişikliğinin neden olduğu problemler yüzünden doğal kaynaklar üzerindeki baskılar daha fazla artacaktır.
Bu durum, gelecekte gıda üretimi için risk doğurmaktadır. Gelecekteki gıda talepleri ve gelecek nesiller için yaşam kalitesi göz önüne alınacak olursa, gıda sistemlerinde temel bir dönüşüm ihtiyacı ortadadır. Bugün hem gıda güvenliği hem de insan sağlığı, tamamen doğal kaynaklara bağlıdır.
Doğal ürünler gübre ve kompost gibi doğal gübrelerle yetiştirilirken, geleneksel olarak yetiştirilen ürünler sentetik veya kimyasal gübrelerle yetiştirilmektedir. Doğal üretimde yabani otlar, ürün rotasyonu ve elle toplama gibi doğal yöntemlerle temizlenirken, geleneksel olarak yapılan üretimde yabani otlar, kimyasal maddeler (herbisitler) ile kontrol altına alınmaktadır. Doğal üretimde zararlı böcekler, kuşlar, böcekler ve kurulan tuzaklar ile doğal yöntemlerle uzaklaştırılırken, geleneksel olarak yapılan üretimde kimyasal ilaçlar (pestisitler) ve sentetik böcek ilaçları kullanılmaktadır.
Doğal hayvancılıkta hormon ve genetiği ile oynanmamış yem verilirken, geleneksel hayvancılıkta organik olmayan genetiği değiştirilmiş yemler ve daha hızlı büyüme için büyüme hormonları kullanılmaktadır. Doğal hayvancılıkta hastalıklar, temiz alanlar, rotasyonel otlatma ve sağlıklı beslenme gibi doğal yöntemlerle önlenirken, geleneksel hayvancılıkta antibiyotikler ve ilaçlar kullanılmaktadır.
Bütün bu açıklamalar, doğal beslenmenin önemini ortaya koymaktadır. Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde doğal yöntemleri kullanan işletmeler, bu durumu kanıtlamak amacı ile doğal ürün belgelendirme yoluna gitmektedir. Yetkili kuruluşlar bu konuda yerli ve yabancı standartları ve dünya genelinde kabul gören tarım ve hayvancılık yöntemleri esas alarak işletmeleri denetlemekte, değerlendirmekte ve belgelendirmektedir.
Öncelikle kuruluşun, standardın zorunlu gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığı ve bir sonraki aşamaya geçilip geçilmeyeceği belirlenir.
Gerekli prosedür ve denetimlerin geliştirilip geliştirilmediği kontrol edilir ve kurumunuzun değerlendirmeye hazırlığı gözden geçirilir.
İlk iki aşamada ortaya çıkan bulgular değerlendirilir ve yapılan her türlü düzeltici işlem gözden geçirildikten sonra belge hazırlama işlemine geçilir.
Randevu almak, daha detaylı bilgi edinmek yada değerlendirme talep etmek için formumuzu doldurarak size ulaşmamızı isteyebilirsiniz.
